ENFU CHENG

Socjalizm przechodzi przez trzy etapy, które odzwierciedlają jakościową transformację społecznych stosunków produkcji, spowodowaną zmianami w siłach wytwórczych.

• Etap początkowy = centralna rola własności publicznej (własność prywatna jako uzupełnienie) + dystrybucja rynkowa według pracy jako główna zasada (dystrybucja według kapitału jako uzupełnienie) + gospodarka rynkowa regulowana przez państwo (planowanie).
• Etap pośredni = różne formy własności publicznej + wieloelementowa dystrybucja według pracy + gospodarka planowa kierowana przez państwo (z rynkiem jako uzupełnieniem).
• Zaawansowany socjalizm = jednolita własność publiczna obejmująca całe społeczeństwo + dystrybucja produktowa według pracy + pełna gospodarka planowa.
• Komunizm = jednolita własność publiczna obejmująca całe społeczeństwo + dystrybucja produktowa według potrzeb + w pełni planowa gospodarka.

Dla porównania, współczesny kapitalizm to: własność prywatna + dystrybucja według kapitału + gospodarka rynkowa kierowana przez państwo.

Nowa teoria trzech etapów socjalizmu racjonalnie koordynuje różne systemowe kryteria zawarte w klasykach marksizmu i pomaga ukazać wewnętrzne powiązania, między początkowym etapem socjalizmu a wielkim celem systemowym komunizmu.

---

I. ETAP POCZĄTKOWY SOCJALIZMU

1. Własność w etapie początkowym

System własności obejmuje wiele form własności, gdzie centralną rolę odgrywa własność publiczna, przy jednoczesnym wspieraniu rozwoju komplementarnej gospodarki niepublicznej.

Struktura własności w tym etapie kształtuje się w przybliżeniu w modelu 3–4–3:

• 30% – własność państwowa,
• 40% – własność kolektywna lub spółdzielcza,
• 30% – własność indywidualna, prywatna i zagraniczna.

Ta struktura nie wyklucza mieszanych form własności, gdzie kapitał różnych typów może współistnieć w określonych proporcjach.

1. Gospodarka państwowa – Wszystkie poziomy rządu tworzą departamenty zarządzania majątkiem państwowym, które nadzorują aktywa państwowe. Kierownictwo przedsiębiorstw państwowych jest wybierane publicznie i oceniane według ścisłych kryteriów. Przedsiębiorstwa te działają autonomicznie, ale kluczowe inwestycje wymagają zatwierdzenia przez odpowiednie organy państwowe.
2. Gospodarka kolektywna – Pracownicy są współwłaścicielami zasobów przedsiębiorstwa (w tym ziemi na obszarach wiejskich). Nie ma indywidualnej alokacji własności, a dochody są rozdzielane według pracy.
3. Spółdzielczość akcjonariatu – Wzorem takiego modelu jest hiszpańska spółdzielnia Mondragón. Opiera się ona na współwłasności pracowników oraz demokratycznym zarządzaniu, gdzie decydująca rola przypada zgromadzeniu wszystkich członków.
4. Sektor prywatny – W warunkach globalizacji, kapitał zagraniczny w krajach socjalistycznych pochodzi głównie z krajów kapitalistycznych. W związku z tym istnieje różnorodność podmiotów prywatnych, takich jak przedsiębiorstwa prywatne i zagraniczne, które funkcjonują na zasadzie własności prywatnej i dystrybucji według kapitału.

2. System dystrybucji w etapie początkowym

System dystrybucji obejmuje wiele form. Podstawowym mechanizmem jest dystrybucja rynkowa według pracy, uzupełniona dystrybucją według kapitału i dochodów z indywidualnej pracy.

Dystrybucję można analizować na trzech poziomach:

1. Podział pierwotny na poziomie przedsiębiorstw – Wynagrodzenia w przedsiębiorstwach państwowych i kolektywnych są określone na podstawie wyników ekonomicznych i zasady sprawiedliwego podziału. Dla przykładu w chińskiej wiosce Nanjie pensje pracowników stanowią 30% dochodu, a 70% przeznaczane jest na wspólne potrzeby społeczne, jak mieszkalnictwo, opieka zdrowotna i edukacja.
2. Redystrybucja dochodu na poziomie państwa – Socjalistyczne państwo stosuje transfery finansowe i system podatkowy, aby zmniejszyć różnice dochodowe i wyeliminować ubóstwo. W Chinach celem jest zapewnienie podstawowych warunków bytowych wszystkim obywatelom.
3. Redystrybucja na poziomie prywatnym – Powinna istnieć sieć organizacji charytatywnych o charakterze socjalistycznym, gdzie całość funduszy przeznaczana jest na cele społeczne, a nie na unikanie podatków, jak w wielu krajach kapitalistycznych.

---

ciąg dalszy nastąpi