Wprowadzenie

Kapitalizm w swojej historii rozwijał się poprzez podbój i eksploatację narodów słabszych, zarówno w okresie kolonialnym, jak i w epoce neokolonialnej. Te dwie fazy toczą się przez kilka stuleci i obejmują ogromne zbrodnie, których ofiary liczone są w dziesiątkach i setkach milionów. Poniżej prezentujemy szczegółowe zestawienie najważniejszych zbrodni kolonializmu i neokolonializmu, ich chronologię oraz zasięg geograficzny, które łącznie pokazują zbrodnicze skutki kapitalizmu.

I. Kolonializm – chronologiczne zestawienie zbrodni według kontynentów

Ameryki

Rok/Okres	Opis zbrodni	Szacunkowa liczba ofiar
1492 i później	Podbój Ameryk przez Hiszpanię i Portugalię (ludobójstwo, choroby, wyzysk tubylców)	50–90 mln
XVI–XVII w.	Eksploatacja i niewolnictwo na Karaibach, w Ameryce Północnej i Południowej	kilka mln

Suma ofiar w Amerykach: 50–90 mln

Afryka

Rok/Okres	Opis zbrodni	Szacunkowa liczba ofiar
XVI–XIX w.	Portugalskie, hiszpańskie, belgijskie, brytyjskie, francuskie, niemieckie podboje i niewolnictwo	10–20 mln
XIX w.	„Wyścig o Afrykę”, brutalna eksploatacja (np. Kongo Leopolda II)	kilkaset tysięcy – kilka mln

Suma ofiar w Afryce: 10–20 mln

Azja

Rok/Okres	Opis zbrodni	Szacunkowa liczba ofiar
XVI–XX w.	Podbój i kolonizacja Indii, Indonezji, Filipin, Bliskiego Wschodu	kilka mln
XIX–XX w.	Brytyjski Raj Indyjski – głód i represje	10–30 mln

Suma ofiar w Azji: 10–30 mln

Oceania

Rok/Okres	Opis zbrodni	Szacunkowa liczba ofiar
XVIII–XIX w.	Kolonizacja Australii i Nowej Zelandii – eksterminacja ludów tubylczych	tysiące – setki tysięcy

Suma ofiar w Oceanii: kilkaset tysięcy

Łączna suma ofiar kolonializmu (wszystkie kontynenty):

70–140 milionów osób

II. Neokolonializm – chronologiczne zestawienie zbrodni według kontynentów

Afryka (XX–XXI w.)

Rok/Okres	Opis zbrodni	Szacunkowa liczba ofiar
XX–XXI w.	Wsparcie dla reżimów autorytarnych, interwencje wojskowe, polityka zadłużenia i prywatyzacji	10–20 mln
Apartheid w RPA	Represje polityczne i społeczne	około 3 mln

Suma ofiar neokolonializmu w Afryce: 13–23 mln

Ameryka Łacińska (XX–XXI w.)

Rok/Okres	Opis zbrodni	Szacunkowa liczba ofiar
XX–XXI w.	Interwencje USA, wsparcie dyktatur wojskowych, destabilizacja	100–200 tys.
XX–XXI w.	Kryzysy gospodarcze, polityka neoliberalna skutkująca ubóstwem i śmiercią pośrednią	miliony (w skali populacji, trudne do precyzyjnego oszacowania)

Suma oficjalnych ofiar bezpośrednich: 100–200 tys.
Ofiary pośrednie: miliony (nieprecyzyjne)

Azja (XX–XXI w.)

Rok/Okres	Opis zbrodni	Szacunkowa liczba ofiar
XX–XXI w.	Wojny zastępcze (Wietnam, Kambodża), wsparcie reżimów autorytarnych (Indonezja, Filipiny)	kilka mln
XX–XXI w.	Eksploatacja zasobów i siły roboczej	trudno oszacować

Suma ofiar neokolonializmu w Azji: kilka mln

Łączna suma ofiar neokolonializmu (bezpośrednie i możliwe pośrednie):

15–30 milionów osób (bez uwzględnienia trudnych do precyzyjnego oszacowania ofiar pośrednich)

III. Zestawienie sumaryczne – kolonializm i neokolonializm

Kontynent	Kolonializm (miliony)	Neokolonializm (miliony)	Suma (miliony)
Ameryki	50–90	0,1–0,2 + miliony pośrednie	ok. 50–92
Afryka	10–20	13–23	23–43
Azja	10–30	kilka (ok. 3–5)	13–35
Oceania	0,1	brak danych	0,1
Razem	70–140	15–30	85–170 mln

IV. Kolonializm i neokolonializm jako polityka kapitalistyczna

Oba te zjawiska należy rozumieć nie jako zbieg okoliczności, lecz jako systematyczne, zinstytucjonalizowane polityki narzucane przez państwa i korporacje kapitalistyczne. Kolonializm był najpierw narzędziem bezpośredniej eksploatacji i podboju, opartym na przemocy i eksterminacji. Neokolonializm, choć mniej bezpośrednio brutalny, reprodukuje zależność gospodarczą, polityczną i społeczną peryferii wobec centrów kapitału.

Główne cechy:

Eksploatacja surowców i taniej siły roboczej

Zniewolenie polityczne, ekonomiczne i kulturowe

Przymusowe zadłużenie i narzucanie polityki neoliberalnej

Wsparcie dla reżimów autorytarnych i represje

Utrwalanie globalnej nierówności i dominacji zachodniej

V. Wnioski o zbrodniczych skutkach kapitalizmu

Skala ludzkiego cierpienia i śmierci spowodowana kolonializmem i neokolonializmem jest ogromna i wielowiekowa.

Kapitalizm systematycznie reprodukuje i wykorzystuje struktury przemocy i dominacji wobec narodów peryferii, nie ograniczając się do jednego okresu historycznego.

Formy zbrodni kolonialnej i neokolonialnej różnią się metodami, lecz służą temu samemu celowi: maksymalizacji zysku i utrzymaniu hegemonii.

Podsumowując, kolonializm i neokolonializm to nie aberracje, lecz integralne części rozwoju kapitalizmu jako systemu globalnej wyzysku i opresji.

Ruchy antyimperialistyczne, socjalistyczne i antykapitalistyczne mają kluczowe zadanie demaskowania i zwalczania tych zjawisk oraz budowania sprawiedliwego porządku światowego.