Wprowadzenie
Krytyka Polityczna (KP) to jedno z kluczowych środowisk lewicowych w Polsce ostatnich dwudziestu lat. W swojej publicystyce, oraz działalności kulturalnej i społecznej pełni rolę rozpoznawalnego ośrodka opiniotwórczego, często przedstawiając się jako reprezentant radykalnej lewicy. Jednak z perspektywy marksistowsko-leninowskiej KP ukazuje się jako organizm o wyraźnym antykomunistycznym charakterze, pełniący funkcję „bufora”, który rozbraja rewolucyjny potencjał młodzieży i osłabia ruch rewolucyjny, zastępując go reformizmem i polityką socjaldemokratyczną.
W niniejszym artykule przeanalizujemy genezę i charakter KP, jej stosunek do komunizmu i marksizmu, rolę w polskiej oraz międzynarodowej lewicy, mechanizmy finansowania oraz postawę wobec wojny na Ukrainie. Całość zostanie poddana krytycznej ocenie z perspektywy marksizmu-leninizmu, wskazując na rewizjonistyczne tendencje i odejście od rewolucyjnych ideałów.
Geneza i charakter Krytyki Politycznej
Krytyka Polityczna została założona na początku XXI wieku przez Sławomira Sierakowskiego, który od początku podkreślał, że to środowisko nie jest bezpośrednio powiązane z tradycją marksistowską ani komunistyczną. W jednym z wywiadów z 2015 roku Sierakowski wyraźnie zaznaczył:
„Nie jesteśmy marksistami, nie jesteśmy komunistami. Jesteśmy lewicą, która chce zmieniać świat, ale nie poprzez rewolucję, lecz poprzez demokrację.”
(Sławomir Sierakowski, wywiad, Gazeta Wyborcza, 2015)
W ten sposób KP odcięła się od marksistowsko-leninowskiego projektu rewolucji proletariackiej i dyktatury proletariatu, zastępując go wizją lewicy demokratycznej działającej w ramach kapitalistycznego systemu, dążącej do jego reformowania „od środka”.
Michał Sutowski, jedna z czołowych postaci KP, wielokrotnie podkreślał reformistyczną linię organizacji: „Rewolucja nie jest celem, celem jest poprawa jakości życia ludzi poprzez reformy systemowe.”
(Michał Sutowski, artykuł, 2018)
oraz: „Marksizm to jedna z wielu teorii społecznych, ale nie jedyna droga do zrozumienia rzeczywistości.”
(Michał Sutowski, wywiad, 2019)
Takie stanowisko wyraźnie pokazuje, że KP nie tylko odrzuca marksizm-leninizm, jako jedyny słuszny nurt, lecz także opowiada się za pluralizmem ideologicznym, który z definicji sprzeciwia się marksistowskim pojęciom dyktatury proletariatu i walki klas jako kluczowym kategoriom.
Antykomunistyczny charakter KP i funkcja bufora rozbrajającego młodzież rewolucyjną
Z marksistowsko-leninowskiej perspektywy antykomunizm KP stanowi ideologiczne osłabienie ruchu robotniczego. Odrzucenie komunizmu jako „przeszłości”, do której „nie można wracać” (Sierakowski, 2017), prowadzi do tego, że radykalna młodzież poszukująca rewolucyjnych rozwiązań zostaje skierowana ku reformizmowi. W praktyce oznacza to zawieszenie walki klasowej oraz rezygnację z budowy nowego, socjalistycznego porządku.
Ta funkcja KP została trafnie oceniona przez krytyków marksistowskich, którzy wskazują, że:
- KP działa jako bufor ideologiczny, który rozbraja młodzież i radykalną lewicę poprzez oferowanie „bezpiecznych” rozwiązań w postaci demokracji liberalnej i reform, zamiast rewolucji.
- W rzeczywistości KP zamienia potencjał rewolucyjny w działanie na rzecz utrzymania kapitalizmu, ale w wersji „bardziej sprawiedliwej” i „bardziej ludzkiej”.
KP jako socjaldemokratyczna zdrada
Socjaldemokratyczna linia KP prowadzi do zdrady marksizmu-leninizmu, który zakładał obalenie kapitalizmu i budowę społeczeństwa bezklasowego. Przyjmując reformistyczne podejście, KP udaje radykalną lewicę, jednak jej praktyka i ideologia są bliższe socjaldemokracji niż prawdziwej marksistowskiej rewolucji.
Potwierdza to między innymi stanowisko Slavoja Žižka, którego teksty regularnie ukazują się w KP. W 2020 roku Žižek pisał:
„Marksizm musi ewoluować, aby sprostać współczesnym wyzwaniom, nie możemy trzymać się dogmatów.”
(Slavoj Žižek, artykuł, 2020)
oraz w wywiadzie z 2021 roku: „Komunizm nie jest już możliwy w tradycyjnej formie, ale idea sprawiedliwości społecznej jest nadal aktualna.”
(Slavoj Žižek, wywiad, 2021)
To podejście to klasyczny rewizjonizm — reinterpretacja komunizmu w taki sposób, by funkcjonować w ramach kapitalistycznego systemu i zrezygnować z dążenia do rzeczywistej, systemowej zmiany.
Finansowanie Krytyki Politycznej — powiązania z zachodnim establishmentem
Znaczącym elementem krytyki KP jest także jej finansowanie. Środowisko to otrzymuje wsparcie od różnych fundacji zachodnich, m.in.:
- Fundacji im. Georga Sorosa (Open Society Foundations),
- Fundacji Forda,
- różnych organizacji liberalnych i prozachodnich.
To wsparcie często bywa postrzegane jako dowód na to, że Krytyka Polityczna funkcjonuje jako element „kontrolowanej opozycji”, służący zachodnim interesom poprzez promowanie neoliberalnego i reformistycznego modelu lewicy. W praktyce oznacza to, że KP nie jest prawdziwym ruchem rewolucyjnym, lecz projektem stabilizującym kapitalizm i osłabiającym potencjał rewolucyjny.
Ważnym, choć często pomijanym aspektem działalności Krytyki Politycznej jest jej finansowanie ze źródeł amerykańskich. Obejmuje ono nie tylko znane fundacje liberalne, takie jak Open Society Foundations George’a Sorosa czy Fundacja Forda, ale także środki z USAID — agencji amerykańskiej odpowiedzialnej za realizację polityki zagranicznej USA poprzez programy wzmacniające ,,społeczeństwo obywatelskie”, oraz promujące liberalną demokrację na obszarach postradzieckich i innych strategicznych regionach.
Sławomir Sierakowski, twarz i główny propagator linii KP, przez wiele lat działał jako korespondent i komentator na Białorusi, w Kijowie oraz na Krymie. Jego relacje i teksty wpisywały się w narrację amerykańską i europejską, przedstawiając konflikty na tych obszarach jako walkę dobra ze złem, zamiast skomplikowanych konfliktów o charakterze międzyblokowym. W ten sposób KP de facto realizowała cele amerykańskiej polityki zagranicznej — podsycała antagonizmy między USA i Rosją, oraz angażowała społeczeństwa postradzieckie w orbitę wpływów NATO i UE.
Działalność Sierakowskiego, oraz środowiska Krytyki Politycznej należy postrzegać jako narzędzie „miękkiej siły” USA, mające na celu destabilizację regionów, osłabienie wpływów rosyjskich oraz legitymizację polityki sankcji i militaryzacji Europy Wschodniej. Warto podkreślić, że to środowisko nie podejmowało krytyki amerykańskiego imperializmu, koncentrując się wyłącznie na jednoznacznym potępieniu „agresji rosyjskiej”. Z marksistowskiego punktu widzenia jest to przejaw jednostronnego imperializmu oraz instrumentalnego wykorzystywania ruchów lewicowych do realizacji geopolitycznych celów Zachodu.
Sierakowski a National Endowment for Democracy (NED)
Istotnym dowodem na rolę Krytyki Politycznej jako instrumentu wpływu zewnętrznego jest współpraca Sławomira Sierakowskiego z National Endowment for Democracy (NED) — amerykańską fundacją powołaną do promowania „demokracji” na całym świecie, która często służy jako narzędzie amerykańskiej polityki zagranicznej i ingerencji w sprawy wewnętrzne innych państw. Finansowana przez Kongres USA, NED jest znana z wspierania licznych organizacji pozarządowych, mediów i projektów w krajach postradzieckich, pełniąc funkcję miękkiego instrumentu destabilizacji reżimów sprzeciwiających się interesom Stanów Zjednoczonych.
Sierakowski pełnił rolę eksperta i współpracownika NED, co wyraźnie świadczy o powiązaniach jego oraz środowiska Krytyki Politycznej z interesami geopolitycznymi Stanów Zjednoczonych. Dzięki temu środowisko to uzyskało dostęp do istotnych funduszy i wsparcia medialnego, co umożliwiło budowę pozycji „lewicowej” alternatywy w Polsce, pozostając jednocześnie wiernym linii politycznej wspierającej ekspansję Zachodu i marginalizującej antyimperialistyczne, rewolucyjne nurty lewicowe.
Ta współpraca podważa autentyczność i niezależność Krytyki Politycznej, jako środowiska lewicowego — ukazuje ją raczej jako narzędzie amerykańskiej polityki wpływów, które posługuje się językiem radykalnej lewicy w celu realizacji liberalno-kapitalistycznych i antykomunistycznych interesów.
Stosunek KP do wojny na Ukrainie
W kontekście wojny na Ukrainie stanowisko KP jest jasne i konsekwentne — popiera politykę NATO, oraz sankcje nakładane na Rosję. W swoich publikacjach KP podkreśla konieczność wspierania Ukrainy jako obrony wartości demokratycznych przed rosyjskim imperializmem.
Z punktu widzenia marksizmu-leninizmu takie podejście jest błędne, gdyż:
- Marksizm-leninizm opowiada się za walką przeciwko imperializmowi jako takiemu, niezależnie od tego, z której strony pochodzi agresja.
- Poparcie dla NATO oznacza poparcie dla jednego z głównych imperialistycznych bloków wojskowych, co jest sprzeczne z antyimperialistyczną i internacjonalistyczną zasadą marksizmu.
Zbiórka na drony Bayraktar – kolejny przejaw instrumentalizacji lewicy
W 2022 roku Sławomir Sierakowski wraz z zespołem Krytyki Politycznej zaangażowali się w zbiórkę funduszy na zakup bojowych dronów Bayraktar dla ukraińskiej armii. Ich działania stanowiły wyraźne wsparcie dla strony ukraińskiej w konflikcie z Rosją, co wywołało liczne kontrowersje w środowiskach lewicowych i antyimperialistycznych.
Akcja prowadzona pod hasłem solidarności z „obrońcami demokracji” na Ukrainie miała na celu nie tylko zbieranie środków na zbrojenia, lecz przede wszystkim legitymizację militarnej interwencji oraz eskalację konfliktu, który z perspektywy marksistowsko-leninowskiej należy rozumieć jako konfrontację między blokami mocarstw.
Zbiórka organizowana przez Sierakowskiego i KP spotkała się z krytyką środowisk rewolucyjnych, które argumentowały, że promowanie zbrojeń w kontekście konfliktu imperialistycznego stanowi zdradę ideałów internacjonalizmu proletariackiego i przyczynia się do wydłużenia cierpienia ludności cywilnej.
Ta inicjatywa jest kolejnym przykładem, jak Krytyka Polityczna, mimo deklarowanej lewicowości, działa na rzecz politycznych interesów NATO i Stanów Zjednoczonych, odwracając uwagę od imperialistycznych aspektów wojny i zamiast tego wspierając militarne rozwiązania konfliktu.
Podsumowanie
Krytyka Polityczna, choć przedstawia się jako środowisko radykalnej lewicy, z marksistowsko-leninowskiego punktu widzenia jest wyraźnie rewizjonistyczna, antykomunistyczna i reformistyczna. Odrzucając marksizm-leninizm, reinterpretując komunizm w duchu rewizjonizmu, pełniąc rolę bufora rozbrajającego młodzież rewolucyjną, posiadając powiązania finansowe z zachodnimi fundacjami, oraz popierając imperialistyczne działania NATO, Krytyka Polityczna staje po stronie sił sprzecznych z walką klasową i budową społeczeństwa socjalistycznego.
Z marksistowsko-leninowskiej perspektywy Krytyka Polityczna stanowi przykład zdrady rewolucyjnej lewicy, utrwalania i legitymizacji kapitalistycznego porządku, oraz osłabiania rewolucyjnego potencjału proletariatu.
Dodaj komentarz