1. Podstawy ideologiczne OUN-B
a) Integralny nacjonalizm Dmytra Doncowa
OUN opierała się ideowo na doktrynie tzw. integralnego nacjonalizmu, stworzonej przez Dmytra Doncowa, który głosił:
- konieczność stworzenia państwa narodowego metodą siły,
- kultu wodza i przemocy,
- pogardę dla liberalizmu, socjalizmu, komunizmu, demokracji i wszelkiego „internacjonalizmu”.
Doncow jawnie inspirował się włoskim faszyzmem i niemieckim nazizmem. Naród ukraiński miał być według tej ideologii „wybranym wojownikiem”, zaś jego siła miała się objawiać przez walkę bezwzględną z „obcymi” – głównie Polakami, Rosjanami (zwanymi „kacapami”) i Żydami.
2. Hasła, slogany i język nienawiści (z dokumentów i relacji)
OUN-B oraz UPA posługiwały się szeregiem haseł, które były rozpowszechniane w ulotkach, przemówieniach, pieśniach oraz na ścianach budynków. Ich celem było wzbudzenie etnicznej nienawiści i mobilizacja do walki o „czystą etnicznie Ukrainę”.
Przykładowe hasła
- „Смерть ляхам!” (Śmierć Lachom! – Polakom)
- „Смерть жидом і москалям!” (Śmierć Żydom i Moskalom!)
- „Україна для українців!” (Ukraina dla Ukraińców!)
- „Слава Україні – смерть ворогам!” (Chwała Ukrainie – śmierć wrogom!)
- „Наша влада – багнет і граната!” (Nasza władza – bagnet i granat!)
Takie hasła malowano na domach ofiar, płotach, cmentarzach. A także wypalano je ogniem, lub ryto na ciałach zamordowanych.
3. Dekalog ukraińskiego nacjonalisty (wersja z 1940 r., modyfikowana przez OUN-B)
- Zdobędziesz państwo ukraińskie, albo zginiesz w walce o nie.
- Nie pozwolisz nikomu plamić chwały Twojego narodu.
- Pomścisz śmierć wielkich rycerzy.
- Nie rozmawiaj z wrogiem.
- Nie zawahasz się przed najcięższym czynem.
- Będziesz dumny z bycia Ukraińcem.
- Będziesz nienawidził wrogów Ojczyzny i walczył z nimi bez litości.
- Będziesz dążył do rozszerzenia granic Ukrainy.
- Będziesz pracował dla dobra Ojczyzny.
- Będziesz walczył do końca o zwycięstwo.
Dekalog był obowiązkową nauką dla członków OUN i UPA. Indoktrynacja ideowa często zaczynała się już w dzieciństwie.
4. Przysięgi i rytuały OUN-UPA
Członkowie składali uroczyste przysięgi, których treść często zawierała gotowość do mordu i poświęcenia życia. Przykład (źródło: archiwa NKWD, relacje byłych członków UPA):
„Przysięgam wierność Ukraińskiej Organizacji Nacjonalistów, przysięgam walczyć za wolność Ukrainy, być wiernym do śmierci, nie znać litości dla wrogów Ojczyzny, wykonywać każdy rozkaz i karać zdrajców śmiercią.”
5. Metody zwalczania wrogów i eksterminacji ludności
a) System terroru
OUN-B i UPA prowadziły tzw. „nocne czyszczenia”. Oddziały specjalne (tzw. Służba Bezpeky) zajmowały się:
- skrytobójstwami,
- torturami,
- zastraszaniem,
- rozbijaniem struktur polskiego podziemia i radzieckiej administracji.
b) Czystki etniczne – Rzeź Wołyńska (1943–1944)
Ich kulminacją było wymordowano dziesiątek tysięcy Polaków (IPN szacuje 80–100 tys. ofiar). Ofiarami były całe wsie, kobiety, dzieci, starcy.
Stosowane metody zabijania – na podstawie akt sądowych, relacji świadków i dokumentacji IPN – obejmowały m.in.:
- obcinanie głów (np. sierpem, siekierą),
- przebijanie dzieci bagnetami i nabijanie na sztachety,
- rozrywanie końmi (przywiązywano kończyny ofiar do koni),
- przecinanie piłą na pół (często przy świadkach),
- przybijanie dzieci do drzwi gwoździami,
- palenie żywcem w stodołach (tzw. płonący chochoł – stos ofiar w sianie lub zbożu podpalany od środka),
- gwałty zbiorowe przed zabiciem (w tym na ciężarnych kobietach),
- rozłupywanie czaszek siekierą,
- obdzieranie ze skóry – głównie członków administracji, lub nauczycieli.
Przykład z dokumentu IPN (akta sprawy w sprawie zbrodni w Kolonii Ostrówki, pow. Luboml):
„Ciała znajdowano z poderżniętymi gardłami, połamanymi kończynami, u dzieci – rozbite głowy, oderwane kończyny. Jedno dziecko znaleziono przybite za nóżki do drzwi.”
6. Propaganda nienawiści i jej rozpowszechnianie
OUN-B prowadziła intensywną działalność propagandową:
- ulotki z hasłami „Zabij Polaka – uwolnisz Ukrainę!”,
- radiowe audycje i prasa partyzancka,
- plakaty z zakrwawionymi trupami Polaków jako „zdrajców rasy”.
W dokumentach znaleziono instrukcje:
„Zabić każdego Polaka zdolnego do obrony, nie oszczędzać kobiet – rodzą przyszłych wrogów.” (Źródło: Rozkaz UPA nr 37 z 1943 r.)
7. Podsumowanie
OUN-B i UPA stworzyły system fanatycznej nienawiści narodowo-etnicznej, który przełożył się na masowy terror i zbrodnie o charakterze ludobójczym. Ich metody miały na celu:
- etniczne oczyszczenie ziem, które miały wejść w skład przyszłej Ukrainy,
- fizyczną eliminację Polaków, Żydów, Rosjan, a także Ukraińców niepopierających nacjonalizmu,
- terroryzowanie społeczeństwa i złamanie oporu wobec nowego porządku.
Źródła (fragmentaryczne):
- Grzegorz Motyka, Wołyń ’43, Warszawa 2016
- Władysław Filar, Wołyń 1939–1944
- Piotr Gontarczyk, Zagłada polskich elit
- Archiwum IPN – akta zbrodni UPA, tomy dotyczące powiatów Luboml, Włodzimierz, Kowel
- Relacje świadków – zbiór „Ludobójstwo OUN-UPA na Kresach” (Stow. Kresowian)
- Dokumenty NKWD, AK i UBP
Dodaj komentarz